نکات مهم روانشناسی تربیتی برای والدین: توصیه های شایعی که نباید به فرزندتان بکنید!

همه والدین می‌خواهند کودکشان در آینده موفق شود. به همین خاطر، باتوجه به تجربه‌های خودشان به آن‌ها رفتارهایی را آموزش می‌دهند که فکر می‌کنند باعث تضمین موفقیت او می‌شود. ولی طبق تحقیقات، آن چیزی که بیشتر والدین به آن باور دارند با آن چیزی در واقعیت تاثیرگذار است، کاملا با هم متفاوت هستند. البته بسیاری از توصیه و راه‌حل‌های والدین در کوتاه مدت به خوبی جواب می‌دهد، ولی در نهایت این انرژی‌زاهای موقتی سوختشان تمام شده و کودکمان را در وسط راه، جا می‌گذارند. این شش توصیه شایع‌ترین نصیحت‌های والدین به بچه‌هاست که ما قصد داریم در این مطلب بگوییم که باید به جای آن‌ها چه بگویید!

توصیه‌های شایع و ناکارآمد و راه‌حل روانشناسی برای تربیت صحیح فرزندان

۱. توصیه نادرست والدین به کودک: روی آینده تمرکز کن و به دنبال پاداش باش!

توصیه روان‌شناسی برای تربیت صحیح فرزند: در لحظه زندگی کن!

واقعا سخت است که بتوان همیشه متمرکز بود. تحقیقات نشان می‌دهد ۵۰ درصد مواقعی که بیداریم، ذهن ما در حال تفکر برای تصمیم‌گیری بوده و روی چیز خاصی تمرکز نکرده است؛ یعنی یا مشغول مرور گذشته است با نگران آنچه قرار است در آینده رخ دهد.

همه این فکرها باعث می‌شوند ما حس‌های مختلفی را تجربه کنیم؛ حس‌هایی که بیشتر آن‌ها شامل خشم، پشیمانی و استرس می‌شوند. ذهنی که همیشه به فکر این است که چه اتفاقی در آینده می‌افتد مثل فکر کردن به نمرات با قبول شدن در آزمون همیشه حس نگرانی و ترس را در شما افزایش می‌دهد.

البته نه اینکه استرس و ترس بد باشد؛ اتفاقا مقداری از آن برای با انگیزه بودن و تصمیم درست گرفتن همیشه لازم است. ولی اگر به صورت مداوم در این حال به سر ببرید، باعث به خطر افتادن سلامت بدنی و روحی شما می‌شود؛ امری که ممکن است حافظه را ضعیف کرده و یا باعث عدم تمرکز شود. بچه‌ها اگر یاد بگیرند که چگونه در لحظه زندگی کنند، لحظات شادتری را تجربه کرده و سریع‌تر یاد می‌گیرند.

با یادگیری مهارت زندگی در لحظه، خلاقیت آن‌ها نیز بیشتر شده و می‌توانند مشکلات را راحت‌تر حل کنند، همچنین طبق تحقیقات، شاد بودن باعث بهبود عملکرد بچه‌ها تا ۱۲ درصد می‌شود. این خوب است که بچه‌ها در زندگی هدف داشته باشند، ولی بهتر است به آن‌ها کمک کنیم تا به جای تمرکز روی آن، روی حال خوب در لحظه حاضر تمرکز کنند تا کمتر دچار مشکلات جانبی شوند.

(در همین راستا مقاله «فواید ذهن‌آگاهی: تمرین برای بهبود کیفیت زندگی و رسیدن به حقیقت» را در سایت روانشناسی مایندوِی مطالعه کنید.)

۲. توصیه نادرست والدین به کودک: استرس اجتناب ناپذیر است؛ باز هم ادامه بده!

توصیه روان‌شناسی برای تربیت صحیح فرزند: یاد بگیر که استرس را کنترل کنی؟

به صورت طبیعی، بچه‌ها در سال‌های اولیه نوجوانی، به خاطر نمره‌ها و عملکرد بهتر در مدرسه دچار استرس می‌شوند. این اتفاق باعث شده تا کودکانی که در جوامع بسیار پیشرفته مثل دره سیلیکون (قطب فناوری در آمریکا) زندگی می‌کنند، حتی به خودکشی هم فکر کنند.

ما معمولا به گونه‌ای با کودکان برخورد می‌کنیم که انگار استرس، عضوی جدانشدنی از راه موفقیت است. ما خود را با قهوه و سیگار در طول روز سرپا نگه می‌داریم و شب‌ها خسته و کوفته به خانه برمی‌گردیم؛ حتی بسیاری از ما در طول روز یا هفته از قرص‌های مسکن و آرام بخش استفاده می‌کنیم.

همه می‌دانیم که این سبک زندگی اصلا سالم نیست. طبق تحقیقات، پدر و مادرهایی که این سبک زندگی را دنبال می‌کنند، باعث می‌شوند فرزندانشان نیز در مدرسه همین رویه را پیش بگیرند.

احتمالا با خود می‌گویید که استرس در محیط کاری و در مشاغل مهم و پردرآمد اجتناب ناپذیر است. حرف شما تقریبا درست است، ولی روشی که ما به کودکان برای مقابله با این استرس نشان می‌دهیم، درست نیست. ما باید به آن‌ها یاد بدهیم که چگونه به اعصاب خود مسلط باشند و چگونه از روش‌هایی مثل مدیتیشن، یوگا و … برای برطرف کردن استرس استفاده کنند.

(در همین راستا مقاله «استرس چیست؟ تغییر دیدگاه برای کنترل اضطراب به شیوه کاملا جدید: دوستی با استرس!» را در سایت روانشناسی مایندوِی مطالعه کنید.)

۳. توصیه نادرست والدین به کودک: از وقتت برای درس خواندن استفاده کن!

توصیه روان‌شناسی برای تربیت صحیح فرزند: از کاری نکردن هم می‌توانی لذت ببری!

در بیشتر جوامع غربی، مردم به احساس‌های قدرتمندی مثل هیجان زده شدن، نسبت به احساسات ساده‌تری مثل آرام بودن اهمیت بیشتری می‌دهند. برعکس این امر در جوامع آسیایی اتفاق می‌افتد.

در اصل، هیجان زده شدن هیچ مشکلی ندارد، ولی این امر نیز اگر به صورت مداوم تکرار شود، باعث خسته شدن کودکان و مصرف شدن همه انرژی آن‌ها می‌شود. به علاوه، تحقیقات نشان داده است بیشتر ایده‌ها در مواقعی به ذهن خطور می‌کند که ذهن روی چیزی تمرکز نکرده و آزاد است.

کودکان هم ذهنشان به گونه‌ای است که می‌توانند از یک موقعیت خسته کننده مثل در اتاق انتظار ماندن، یک سرگرمی خلق کنند؛ پس سعی کنید کودکان را به حال خود بگذارید. حتی اگر خواستند دراز بکشند و ابرها را نگاه کنند. شما به آن‌ها یاد می‌دهید آرامش چیست و چگونه می‌توان از آن لذت برد.

۴. توصیه نادرست والدین به کودک: فقط با توجه به توانایی‌هایت ادامه بده!

توصیه روان‌شناسی برای تربیت صحیح فرزند: نمی‌توانی اشتباه کنی و از آن درس بگیری!

والدین معمولا عادت دارند هویت فرزندان خود را با توجه به توانایی‌هایشان بسازند؛ مثلا ریاضی‌دان، هنرمند با ورزشکار. ولی تحقیقات جدید دکتر کارول دوک از دانشگاه استنفورد نشان می‌دهد که هرچه کودکتان را به سمت یک شخصیت خاص هل بدهید، باعث می‌شوید کودکان کمتر جرات کنند تا به سمت چیزهای جدید بروند، زیرا فکر می‌کنند آن چنان که باید در کارهای دیگر خوب نیستند.

یعنی در اصل شما ذهن آن‌ها را به دو بخش «کاری که در آن خوبم و کارهایی که در آن‌ها خوب نیستم»، تقسیم می‌کنید. از آنجایی که ذهن ما همیشه مشتاق یادگرفتن چیزهای جدید و زمان کودکی، بهترین موقع برای تجربه شکست است، می‌توانید به آن‌ها یاد بدهید که با تلاش می‌توانند هر چیزی را یاد بگیرند و چگونه با شکست روبه رو شوند.

۵. توصیه نادرست پدر و مادر به فرزند: ضعف‌هایت را بشناس و هیچ وقت نازک نارنجی نباش!

توصیه روان‌شناسی برای تربیت صحیح کودک: با خودت خوب رفتار کن!

ما معمولا فکر می‌کنیم انتقاد برای بهبود شخیصت خوب است، با اینکه خودآگاهی هم مهم است، ولی والدین معمولا به فرزندانشان یاد می‌دهند چگونه خودشان را نقد کنند. در این روش باعث می‌شویم کودکان به دنبال اشکال بگردند.

مثلا اگر به آن‌ها بگوییم بهتر است بیشتر بیرون بروند، ممکن است آن‌ها به این نتیجه برسند که شخصیت درون‌گرایی داشته و داخل خانه بودنشان مشکلی ایجاد می‌کند. طبق تحقیقاتی که روی مبحث انتقاد کردن از خود انجام شده است، بیشترین خروجی این رفتار «خودتخریبی» است. این کار باعث می‌شود بیشتر روی اینکه چه مشکلی دارند، تمرکز کنند.

این یعنی ترس از شکست و در ادامه به راحتی کوتاه آمدن، همچنین باعث می‌شود آن‌ها تصمیم‌های بدی بگیرند. والدین باید کودکان را به سمتی هدایت کنند تا روحیه به خود توجه کردن در آن‌ها تقویت شود. یعنی آن‌ها بتوانند به گونه‌ای با خود رفتار کنند که یک دوست در مواقع مشکلات با آن‌ها رفتار می‌کند.

ممکن است فکر کنید این امر همان خودخواهی است، ولی در اصل تفاوت زیادی دارد و شما به آن‌ها یاد می‌دهید که بعد از شکست خودشان را محکوم نکنند. برای مثال، یک کودک خجالتی اگر به این درک برسد، متوجه می‌شود که روحیه او مثل بقیه نبوده و مشکلی ندارد که بعضی مواقع خجالتی باشد. با این خودآگاهی، او می‌تواند بهترین تصمیم‌ها را برای خارج شدن از پوسته خود را بگیرد

۶. توصیه نادرست پدر و مادر به فرزند: دنیا پر از گرگ است؛ باید فقط برای منفعت خودت کار کنی

توصیه روان‌شناسی برای تربیت صحیح کودک: با دیگران هم‌ذات پنداری کن!

تحقیقات نشان می‌دهد که نحوه تعامل ما با دیگران در زمان بچگی، مهم‌ترین فاکتور در تعیین میزان سلامتی، خوشحالی و طول عمر در بزرگ‌سالی است. داشتن روابط مثبت و سازنده با دیگر افراد باعث بهتر شدن هوش هیجانی و موفقیت می‌شود، کودکان به صورت غریزی هم‌ذات‌پندار و مهربان هستند و تا زمانی که این هم‌ذات پنداری مورد سوء‌استفاده قرار نگیرد، می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا روابط اجتماعی بهتری ساخته و بتوانند راحت‌تر پله‌های موفقیت را طی کنند.

نسل جدید در حال تبدیل شدن به نسلی بسیار خودخواه است. در این میان مهم است که به کودکان یاد بدهیم تا چگونه خود را جای دیگران گذاشته و احساس آن‌ها را درک کرده و همدلی کنند. درست است که دنیای بیرون جای راحتی برای زندگی نیست، ولی با یاد گرفتن این مهارت تبدیل به مکانی راحت‌تر برای زندگی و به موفقیت رسیدن می‌شود.

در انتها دعوت می‌کنیم مقاله «بررسی روانشناسی حرف‌ها و جملاتی که هرگز پدر و مادر مهربان به کودک خود نمی‌گویند!» را در سایت روان‌شناسی مایندوِی مطالعه کنید.

منبع: سایکالیجی تودی