روانشناسی شخصیت چیست؟ راهنمای کامل شخصیت شناسی و معتبرترین تست شخصیت

ویژگی‌های بیشمار انسان، می‌توانند به بی‌نهایت روش مختلف با هم ترکیب شوند، اما افراد زیادی از همان دوران بقراط فیلسوف و یونانیان باستان که خلق و خو و مزاج انسان‌ها را به ۴ گروه مختلف دسته‌بندی کرده بودند، سعی کرده‌اند روشی برای طبقه بندی انواع شخیصت انسان‌ها پیدا کنند. روانشناسی شخصیتی که امروزه بسیار محبوب شده است نیز در پی پیدا کردن الگوهای رفتاری، تفکری و احساسی خاصی است که اصطلاحا به آن شخصیت گفته می‌شود.

شخصیت چیست؟ تعریف روانشناسی

شخصیت انسان یک امر بسیار منحصر به فرد است که از عجیب / مرموز و درون‌گرا بودن گرفته تا برون گرا و خشن بودن متغیر بوده و دارای جنبه‌های مختلف است.

شخصیت به معنای مجموعه‌ای از ویژگی‌های متمایز یک فرد، همچنین الگوهای خاص فکری، رفتاری و احساسی شخص است. شخصیت هر انسان ترکیبی از تمایلات / گرایش‌های ذاتی فرد به همراهی عوامل محیطی و تجربیات اوست.

اگر چه شخصیت انسان می‌تواند در طی زمان تغییر کند، اما اغلب ویژگی‌های اصلی ما تا آخر عمر ثابت باقی می‌مانند.

روانشناسان امروزه و به طور کلی، شخصیت افراد را طبق پنج ویژگی اساسی تعریف می‌کنند. این ۵ خصوصیت اصلی که به اصطلاح Big Five گفته می‌شود، شامل گشودگی برای تجربه کردن (داشتن ذهنیت باز برای تجربه موارد جدید)، با وجدان بودن، میزان برونگرایی، میزان سازگاری و روان رنجوری (نوروتیسیزم یا میزان عصبی بودن) است. البته یک مدل دیگر که اخیرا در حال محبوب شدن است، ویژگی ششمی را هم به عنوان میزان صداقت و فروتنی در نظر می‌گیرد.

طی صد سال گذشته، کارفرمایان و صاحبان مشاغل برای انتخاب کارمندان خود، از روش‌های سیستماتیک استفاده کرده‌اند. اغلب شرکت‌ها برای استخدام افراد از تست‌های مختلفی برای ارزیابی روانشناسی شخصیت افراد کارجو استفاده می‌کنند که تست شخصیت مایرز – بریگز MBTI و DISC از معروف‌ترین آن‌هاست. به ادعای روانشناسان منتقد، استفاده از چنین تست‌های شخصیت شناسی برای دسته‌بندی کردن افراد در یک سری گروه مجزا، از نظر روانشناسی صحیح نیست. به اعتقاد این روانشناسان، هیچ نوع مدرک یا نتیجه معتبری برای اثبات اینکه واقعا چنین تیپ‌شناسی‌های شخصیتی می‌توانند چیز به درد بخوری در رابطه با عملکرد فردی و شغلی را پیش بینی کنند، وجود ندارد.

ساده‌ترین تست شخصیت شناسی که ابدا مورد تایید روانشناسی نیست

تقریبا همه افراد با نظریه تیپ شخصیتی A و B آشنا هستند. شخصیت برخی از افراد بیشتر به نوع «تیپ A» شباهت دارد و چنین ادعا می‌شود که افراد با تیپ شخصیتی A، منظم، قاطع، رقابت‌طلب و مضطرب هستند و شخصیت دیگر افراد، بیشتر به نوع «تیپ B» شباهت دارد که انعطاف‌پذیر، خلاق و آرام هستند. با این وجود، مدارک و مستندات زیادی در تایید این نظریه وجود ندارد. واقعیت این است که چنین نظریه اصلا از سوی اساتید روانشناسی مطرح نشده است و در واقع این تئوری توسط دو متخصص قلب و عروق برای درک ارتباط بین استرس بیماران و احتمال ابتلا به بیماری قلبی و فشار خون، مطرح شده است.

تست معروف تیپ شخصیتی MBTI که مورد تایید همه روانشناسان نیست

تست تیپ شخصیتی MBTI بر اساس شاخصه‌هایی طراحی شده است که توسط دو زن به نام‌های کاترین کوک بریگز و دخترش ایزابل بریگز مایرز پیشنهاد شده‌اند. این آزمون در سال ۱۹۴۰ و بر اساس تحقیقات روان‌شناس معروف کارل یونگ که در سال ۱۹۲۰ انجام داده بود، بنا شد. این آزمون بر اساس یکسری سؤالات، اطلاعاتی را در مورد چگونگی واکنش کلی فرد در موقعیت‌های مختلف به دست می‌آورد. این تست شخصیتی مورد تایید تمامی روانشناسان نیست. ولی می‌تواند اطلاعات مفیدی را به دست بدهد.

(برای کسب اطلاعات جامع در مور تست MBTI مقاله «تست روانشناسی شخصیت شناسی: تیپ شخصیتی ۱۶ گانه بریگز مایرز MBTI» را مطالعه کنید.)

تیپ‌های شخصیتی تست شخصیت‌شناسی MBTI

آزمون‌هایی که بر اساس روش MBTI پایه‌گذاری شده‌اند، افراد را به ۱۶ گروه مختلف طبقه‌بندی می‌کنند که شامل ۴ جفت خصوصیت متضاد هم هستند.

این جفت‌ها عبارت‌اند از:

برون‌گرا (E) در مقابل درون‌گرا (I)

حسی – واقع‌بین (S) در مقابل شهودی – رویا‌پرداز (N)

عقلانی – منطقی (T) در مقابل احساسی – عاطفی (F)

قضاوتی – برنامه‌ریز (J) در مقابل ادراکی – بداهه‌پرداز (P)

برای تعیین یک تیپ شخصیتی ۴ حرف مخفف از صفات فوق با هم ترکیب می‌شوند، مانند:

ENFJ (شخصیت معلم یا قهرمان): برونگرا (E)، رویا‌پرداز (N)، عاطفی (F)، بداهه‌پرداز (P)

این خصوصیات شخصیتی که در ۴ گروه دسته‌بندی می‌شوند، می‌توانند نحوه تعامل فرد با جهان را توصیف کنند. اگرچه هیچ فردی به‌طور کامل درون‌گرا یا برون‌گرا نیست و بسته به موقعیت و شرایط این صفات می‌توانند متغیر باشند، اما به‌صورت کلی می‌توان گفت که شخصیت هر فرد به یکی از این ۴ جفت ویژگی متضاد، تمایل بیشتری دارد و آن ویژگی غالب اوست.

تفاوت تیپ‌های شخصیتی روان‌شناختی از نظر تست MBTI

تیپ شخصیتی برونگرا (E)

برونگراها برخلاف درون‌گراها که معمولا محتاط و کم‌حرف هستند و ترجیح می‌دهند مشغول خودشان باشند، هنگام قرارگیری در جمع افراد احساس انرژی بیشتری می‌کنند. برون‌گراها دوست دارند در مورد افکار و ذهنیات خود صحبت کنند و در موقعیت‌های اجتماعی خودی نشان دهند. آن‌ها معمولا اهل معاشرت بوده و محبوب و موردعلاقه دیگران هستند و اگر به‌صورت طولانی‌مدت تنها باشند یا از مصاحبت دیگران محروم شوند، احساس ناراحتی و کمبود انرژی می‌کنند.

تیپ شخصیتی درون‌گرا (I)

افراد درون‌گرا کم‌حرف و محتاط هستند و نسبت به فرد برون‌گرا با تنهایی احساس راحتی بیشتری می‌کنند. ترجیح افراد درون‌گرا بر این است که برای سرگرم شدن یا انگیزه گرفتن به خودشان اتکا کنند تا تعامل با دیگران. آن‌ها معمولا افرادی خودکفا هستند و ترجیح می‌دهند تا به‌جای کار گروهی، به‌تنهایی کار کنند. معاشرت و تعاملات اجتماعی، انرژی افراد درون‌گرا را تخلیه می‌کند و برای شارژ مجدد نیازمند زمان کافی هستند. به همین دلیل است که به تعاملات اجتماعی و کسب مهارت‌های لازم برای معاشرت کمتر از یک فرد برون‌گرا بها می‌دهند.

تیپ شخصیتی حسی – واقع‌بین (S)

برخلاف افراد شهودی یا رویا‌پرداز که ترجیح می‌دهند در خیالات خود زندگی کنند، عمده تاکید افراد حسی بر آن چیزی است که در دنیای واقعی قابل مشاهده، لمس و تجربه کردن است. اولویت افراد واقع‌بین مسائل عملی و حقایق هستند و علاقه‌ای به پرداختن به نظریه‌های فلسفی یا تفکرات عمیق درونی ندارند؛ در عوض دوست دارند در مورد مسائلی خارج از ذهن همچون افراد و اماکن و چیزهای واقعی فکر کنند. آن‌ها ترجیح می‌دهند تمرکز خود را بر آنچه می‌توانند به‌طور دقیق و با حواسشان لمس و تجربه کنند، معطوف کنند.

تیپ شخصیتی شهودی – رویا‌پردازی (N)

تاکید افرادی که دارای شخصیت شهودی هستند بیشتر بر نظریه‌ها و تصورات ذهنی است تا بر آن چیزهایی که واقعا در مقابل چشمانشان رخ می‌دهد. تفکرات درونی و رویاپردازی‌های این افراد جزو اولویت‌های آن‌هاست و اغلب اوقات این حس را دارند که گویی به این دنیای واقعی تعلق ندارند یا در چنین جهانی زندگی نمی‌کنند. برخلاف افراد حسی (واقع‌بین) که از دیدن، لمس و تجربه جهان مادی لذت می‌برند، تمرکز افراد شهودی بیشتر متوجه درون خودشان است و ترجیح می‌دهند تا مشغول افکار و احساسات خود باشند. برخلاف افراد حسی که به واقعیت‌ها و مسائل عملی علاقه‌مند هستند، افراد رویا‌پرداز بیشتر به تجزیه‌وتحلیل مسائل عمیق‌تر و کنکاش مفاهیم پیچیده‌تر تمایل دارند.

تیپ شخصیتی عقلانی – منطقی (T)

اشخاص با تیپ متفکر افرادی علمی، معقول و منطقی هستند. در اغلب مواقع رفتار و تصمیمات آن‌ها برآمده از ذهن آن‌هاست تا قلبشان. بسیاری از افراد به‌غلط تصور می‌کنند که افراد متفکر فاقد احساس هستند که مسلما باور اشتباهی است. این افراد می‌توانند به اندازه افراد عاطفی، احساساتی و حساس باشند، اما ازآنجاکه بروز احساسات اولویت اصلی آن‌ها نیست، می‌توانند احساسات خود را پنهان کنند. آن‌ها اولویت بیشتری برای حقایق قائل می‌شوند تا احساسات.

تیپ شخصیتی احساسی – عاطفی (F)

افراد با خصوصیات عاطفی بیشتر علاقه‌مند و مراقب موضوعات عاطفی و ابراز احساسات هستند تا مسائل منطقی و عقلایی. بااین‌حال، این بدان معنی نیست که افراد با تیپ شخصیتی عاطفی، انسان‌های غیرمنطقی باشند. این بدان معناست که افرادی که این ویژگی را دارند در مقایسه با افراد متفکر که ترجیح می‌دهند احساسات خود را سرکوب کنند، بیشتر احساسات خود را بروز می‌دهند. اشخاصی که تمرکزشان بر روی احساسات و ابراز عواطف است، حس همدلی و حساسیت بیشتری دارند و روح و ذهنی باز دارند.

تیپ شخصیتی قاضی – برنامه‌ریز (J)

تمایل افراد دارای خصوصیت قضاوتی بر این است که قبل از اقدام به یک کار، برنامه و استراتژی نحوه انجام آن را چیده باشند. آن‌ها ترجیح می‌دهند که طبق یک نقشه از قبل برنامه‌ریزی‌شده کاری را انجام دهند تا به‌صورت دیمی و فی‌البداهه. آن‌ها افرادی سازمان‌یافته، قابل‌اعتماد، مسئولیت‌پذیر و با اخلاق کاری بسیار بالا هستند. آن‌ها همیشه آماده و مجهز به چک‌لیست‌ها و برنامه‌های جایگزین احتمالی هستند. تعهد آن‌ها به برنامه‌ریزی‌هایی که برای آینده احتمالی دارند می‌تواند سبب آن شود که از زندگی در زمان حال غافل شوند.

تیپ شخصیتی ادراکی – بداهه‌پرداز (P)

افرادی که دارای ویژگی بداهه‌پردازی هستند به آزادی عملکرد خود بهای بیشتری می‌دهند. این افراد اگر حس کنند که فعالیت دیگری می‌تواند برایشان ارزشمندتر باشند، خودشان را محدود و مجبور به انجام فعالیت قبلی نمی‌کنند. آن‌ها در کشف فرصت‌های جدید عملکردی بسیار عالی دارند و هر وقت که میسر باشد از موقعیت‌های پیش‌آمده استفاده می‌کنند. آن‌ها حتی در مواقع اضطراری نیز ابتکار عمل خوبی دارند. در نظر آن‌ها زندگی همان چیزی است که پیش می‌آید و اگر مجبور به تبعیت و رعایت یک برنامه شوند، احساس خفگی می‌کنند.

به ادعای تست تیپ شخصیتی MBTI پاسخ‌هایی که فرد به سوالات این آزمون می‌دهد، تعیین‌کننده نوع شخصیت اوست. درک کلی از نوع شخصیت به فرد کمک می‌کند تا در انتخاب بهترین شغل، انتخاب بهترین همسر / شوهر و مسیر زندگی که سبب رشد و شکوفایی استعدادهای او می‌شود، آگاهی و بصیرت بیشتری داشته باشد.

همانطور که ذکر شد برخی از نقدها به این تست روانشناسی شخصیت شناسی وارد است که در مقاله «آیا نتایج تست تیپ شخصیتی MBTI به درد نخور است؟» به آن پرداخته‌ایم.

تست تیپ شخصیتی مورد تایید روانشناسی چیست؟

روانشناسانی که تخصصشان شخصیت شناسی است، معتقدند که این گونه تیپ شناسی شخصیتی برای شناخت شخصیت انسان‌ها در واقع به معنای ساده‌انگاری بیش از حد مسئله است. اما روانشناسان زیادی با نظریه تیپ شخصیتی بر اساس ۵ ویژگی اساسی موافق‌اند. هر کدام از این ویژگی‌های اصلی مرتبط به بخشی از شخصیت فرد است و ربطی به دیگر خصوصیات او ندارد.

از آنجایی که شخصیت یک فرد در تمام طول عمر او ثابت باقی می‌ماند، می‌توان با شناخت شخصیت آن فرد، رفتار او در موقعیت‌های خاصی که احتمالا منجر به نتایج جدی در زندگی‌اش باشد را پیش‌بینی کرد.

پنج ویژگی اساسی روانشناسی شخصیت انسان کدامند؟

گشودگی – داشتن ذهنیت باز

گشودگی یا داشتن ذهنیت باز به معنی علاقمندی فرد برای رفتن به دنبال تجربیات جدید و ناآشنا است. این ویژگی ترکیبی از خصوصیات خیال‌پردازی و همچنین داشتن بصیرت است. افرادی که گشودگی بیشتری دارند، بالطبع گستره علاقمندی‌های بیشتری هم دارند. چنین اشخاصی در مورد جهان و افراد کنجکاوی داشته و دوست دارند تا چیزهای جدیدی یاد بگیرند و از تجربیات نو لذت ببرند.

افراد با گشودگی بالا علاقه بیشتری به ماجراجویی و خلاقیت دارند. در مقابل افرادی که گشودی کمتری دارند، سنتی‌تر بوده و خیلی سر از موارد انتزاعی درنمی‌آورند.

روانشناسی شخصیت افراد با گشودگی بالا:

• خلاقیت زیاد
• علاقمند به امتحان کردن چیزهای جدید
• مشتاق چالش‌های جدید
• علاقمند به تفکرات انتزاعی

روانشناسی شخصیت افراد با گشودگی کم:

• از تغییر خوششان نمی‌آید
• از موارد جدید لذت نمی‌برند
• در مقابل ایده‌های جدید مقاومت می‌کنند
• خیلی خلاق نیستند
• از مفاهیم، نظریه‌ها و افکار انتزاعی خوششان نمی‌آید

وجدان

وجدان به معنای تمایلی است که فرد برای خویشتن داری و برنامه‌ریزی به جای دست زدن به رفتارهای هیجانی / تکانشی دارد. این بُعد از شخصیت ترکیبی از باملاحظه بودن، داشتن کنترل مناسب بر هیجانات و نیز داشتن رفتارهای هدفمند است. افراد با وجدان، منظم بوده و حواسشان به جزئیات هست. آن‌ها از قبل برنامه‌ریزی می‌کنند و در مورد تاثیری که رفتارشان بر دیگری می‌گذارد، می‌اندیشند و حواسشان به مهلت و زمان‌بندی انجام هر کاری هست.

روانشناسی شخصیت افراد با وجدان بالا:

• وقت گذاشتن برای آماده شدن
• به اتمام رساندن کارهای مهم سر موعد مقرر
• توجه به جزئیات
• لذت بردن از برنامه ریزی

روانشناسی شخصیت افراد با وجدان پایین:

• بیزار از سازمان دهی و برنامه ریزی
• اشتباه کردن و قبول نکردن مسئولیت آن‌ها
• وسایل را پس نمی‌دهند و سر جای اولشان نمی‌گذارند
• به تعویق انداختن کارهای مهم
• به سرانجام نرساندن وظایف مهم

برون‌گرایی

برونگرایی به این معنی است که آیا فرد از زمان صرف شده با دیگران انرژی می‌گیرد یا از اوقاتی که به تنهایی می‌گزراند. برونگرایی ترکیبی از تحریک پذیری، معاشرت پذیری، پر حرفی، دل و جرات داشتن و ابراز احساسات فراوان است. افرادی با برونگرایی بالا، خونگرم بوده و از قرار گرفتن در موقعیت‌های اجتماعی انرژی می‌گیرند. دور و بر دیگران بودن به آن‌ها احساس انرژی و هیجان می‌دهد.

افرادی که برونگرایی کمتری دارند و به عبارتی درون‌گرا هستند، محافظه کارتر بوده و در موقعیت‌های اجتماعی انرژی کمتری دارند. گردهمایی یا مهمانی‌ها باعث تخلیه انرژی افراد درون‌گرا شده و آن‌ها برای شارژ شدن نیاز به زمان تنهایی دارند.

روانشناسی شخصیت افراد با برونگرایی بالا:

• از مرکز توجه بودن لذت می‌برند
• دوست دارند مکالمه را شروع کنند
• از آشنایی افراد جدید لذت می‌برند
• دایره گسترده‌ای از دوستان و آشنایان دارند
• دوست پیدا کردن برایشان آسان است
• وقتی دور و بر دیگران هستند انرژی می‌گیرند
• قبل از فکر کردن، حرفشان را می‌زنند

روانشناسی شخصیت افراد کمتر برون‌گرا (درون‌گرا)

• تنهایی را ترجیح می‌دهند
• هنگامی که خیلی معاشرت کنند، خسته می‌شوند
• شروع مکالمه برایشان سخت است
• از گپ و گفت‌های کوتاه خوششان نمی‌آید
• قبل از بیان هر چیزی به خوبی درباره آن فکر می‌کنند
• از مرکز توجه بودن خوششان نمی‌آید

سازگاری

سازگاری یعنی این که فرد چقدر علاقمند به همکاری است و تا چه اندازه مودب و مهربان است. این بُعد از شخصیت ترکیبی از اعتمادپذیری، نوع دوستی، محبت و دیگر رفتارهای عام‌المنفعه است. افرادی که سازگاری بالایی دارند، تمایل بیشتری به همکاری دارند و در مقابل افرادی که سازگاری پایینی دارند، بیشتر رقابت طلب بوده و گاهی اوقات زرنگ بازی در می‌آورند و از دیگران سوءاستفاده می‌کنند.

روانشناسی شخصیت افراد با سازگاری بالا:

• منافع دیگران برایشان مهم است
• به دیگران اهمیت می‌دهند
• همدلی دارند و نگران دیگرانند
• از کمک کردن و خوشحال کردن دیگران لذت می‌برند
• به افراد نیازمند کمک می‌کنند

روانشناسی شخصیت افراد با سازگاری پایین

• علاقه کمتری به دیگران دارند
• اهمیتی به احساسات دیگران نمی‌دهند
• به مشکلات دیگران توجهی نشان نمی‌دهند
• دیگران را توهین و تحقیر می‌کنند
• برای رسیدن به اهداف خود از دیگران سوءاستفاده می‌کنند

روان رنجوری یا عصبی بودن

روان رنجوری یا نوروتیسیزم، میزان ثبات عاطفی، سطح اضطراب و میزان تردیدی که یک شخص نسبت به خود دارد را می‌سنجد. عصبی بودن ترکیبی از غم، تغییرات خلق و خو و عدم ثبات عاطفی است. افراد بسیار روان رنجور، دچار تغییر خلق و خو، اضطراب، کج خلقی و غم می‌شوند. افرادی که روان رنجوری کمتری دارند از نظر عاطفی ثبات بیشتری دارند.

روانشناسی شخصیت افراد با روان رنجوری زیاد:

• داشتن استرس زیاد
• نگرانی در مورد موضوعات مختلف
• به سادگی ناراحت می‌شوند
• اخلاقشان به شدت تغییر می‌کند
• مضطرب هستند
• پس از رفع موقعیت استرس‌زا، به سختی به حالت طبیعی باز می‌گردند

روانشناسی شخصیت افراد با روان رنجوری کم:

• ثبات عاطفی دارند
• به خوبی از پس استرس برمی‌آیند
• به ندرت احساس غم و افسردگی می‌کنند
• زیادی نگران نمی‌شوند
• بسیار آرام و ریلکس هستند

با تمامی این تفاسیر هنوز هم یک تست جامع یا مدل خاص وجود ندارد که بتواند تمام ابعاد شخصیت انسان را در آن واحد مورد سنجش قرار دهد. با این حال اگر علاقمند به انجام تست شخصیتی پنج ویژگی اساسی روانشناسی شخصیت هستید از لینک زیر استفاده کنید:

تست معتبر رواشناسی برای ارزیابی پنج ویژگی اساسی شخصیت: www.truity.com

آیا شخصیت افراد قابل تغییر است؟

همانطوری که گفته شد، شخصیت به معنی مجموعه‌ای از خصوصیات فردی (مثل برون‌گرا بودن، تمایل برای تجربه موارد جدید، خودشیفتگی، سازگاری) است که یکی از آن‌ها شاخص‌تر از بقیه است و همین موضوع باعث می‌شود تا آن فرد از دیگران متمایز باشد. اما صرف اینکه یک نفر سازگاری کمتری دارد، به این معنی نیست که آن شخص محکوم است که همانگونه باقی بماند. افراد از زیر کار در رو، واقعا شاید دلشان بخواهد که با وجدان‌تر باشند؛ افرادی که به تیرگی‌های زندگی توجه بیشتری می‌کنند شاید دوست داشته باشند که کمی خوش‌بین‌تر باشند؛ افراد خجالتی شاید علاقمند به حضور بیشتری در مهمانی‌ها باشند. افراد خیلی زیادی هستند که می‌خواهد تغییری در ویژگی‌های شخصیتی خود ایجاد کنند.

روانشناسان دریافته‌اند که ویژگی‌های شخصیتی افراد تقریبا در طی دوران بزرگسالی بدون تغییر باقی می‌ماند. به جز حوادث شدید مثل آسیب مغزی، وقوع تغییرات ناگهانی و اساسی در ویژگی‌های اصلی شخصیت یک فرد، بسیار بعید است. با این وجود تحقیقات روانشناسی نشان می‌دهد که هنوز جای تحول و رشد شخصی وجود دارد. این رشد و تحول شخصی می‌تواند در بازه‌های زمانی طولانی مدتی که فرد به بلوغ فکری می‌رسد، اتفاق بیافتد. با کمی تلاش و خوش‌شانسی، امکان ترک الگوهای رفتاری قدیمی وجود دارد و فرد می‌تواند آنگونه که دوست دارد، رفتار کند.

شخصیت یک نفر چقدر می‌تواند تغییر کند؟

اگر چه شخصیت یک فرد هر روز دچار تغییر نمی‌شود، اما تحقیقات روانشناسی نشان می‌دهد که شخصیت افراد بزرگسال بیشتر از آنچه قبلا تصور می‌شود، قابل تغییر است. نتایج تحقیقات نشان داده است که شخصیت افراد با افزایش سن و سال تغییر پیدا می‌کند و افراد به مرور آرام‌تر شده، حساسیت اجتماعی بیشتری پیدا کرده و از میزان خودشیفتگی‌شان کاسته می‌شود. از سوی دیگر، شخصیت اغلب افراد، همخوانی و تناسب خوبی با شخصیت همسالان و رفقایشان دارد.

البته تلاش هدفمند و تعمدی (استفاده از روش‌های مورد تایید روانشناسی) برای تغییر شخصیت یک امر متفاوت است و شواهد نشان می‌دهد که این کار امکان پذیر است. به گزارش برخی روانشناسان، ممارست در انجام برخی چالش‌هایی که هدفش ایجاد تغییر در رفتار فرد باشد (مثلا یک فرد درون‌گرا شبیه یک فرد برون‌گرا رفتار کند و در جمع‌های مختلف شروع به معرفی خودش کند) ظاهرا می‌تواند معیار شخصیت آن فرد را تغییر دهد. البته این رفتار لااقل باید برای چندین هفته و به شکل مداوم تکرار شود تا نتیجه بخش باشد. همچنین این امکان وجود دارد که از طریق روانکاوی بر روی برخی از ویژگی‌های شخصیتی مثل ثبات عاطفی، تغییر مثبت ایجاد کرد.

۱۰ واقعیت جالب در مورد روانشناسی شخصیت

از آنجا که شخصیت موضوع بسیار جذابی است، تحقیقات فراوانی در این زیر شاخه از روانشناسی انجام گرفته است. به لطف این تحقیقات، روانشناسان مطالب زیادی راجع به اینکه چه چیزهایی بر شخصیت ما تاثیر می‌گذارد و همچنین نحوه تاثیر گذاری آن‌ها را یاد گرفته‌اند.

۱. ترتیب تولد می‌تواند بر شخصیت فرزندان تاثیر بگذارد

احتمالا قبلا هم این مورد را شنیده باشید. بچه‌های اول اغلب به عنوان کودکان «مسئولیت‌پذیر» با تمایلات «ریاست مابانه» توصیف می‌شوند و بچه‌های آخر هم برخی اوقات «بی‌مسئولیت» و «هیجانی / تکانشی» توصیف می‌شوند. اما این کلیشه‌های رایج تا چه حد صحت دارند؟

کتاب‌های روانشناسی مشهور به مدت چندین دهه، تئوری تاثیر ترتیب تولد بر شخصیت را جار می‌زدند، اما شواهد واقعی در تایید این قضیه تا همین چند وقت پیش وجود نداشت. نتایج چند مطالعه محدود تجربی که اخیرا انجام شده است، نشان می‌دهد که ترتیب تولد و تعداد اعضای خانواده، واقعا می‌تواند بر شخصیت تاثیر گذار باشد. حتی نتایج یکی از مطالعات نشان داد که ترتیب تولد می‌تواند در گزینش دوستان و انتخاب همسر نیز موثر باشد؛ فرزندان اول بیشتر با فرزندان اول ارتباط می‌گیرند، فرزندان وسطی با فرزندان وسطی و فرزندان آخری با فرزندان آخری رابطه بهتری دارند.

به ادعای مطالعه جدید دیگری که اخیرا انجام شده است، این که فرزند اول ریاست مابانه برخورد کند و یا بچه آخری بی‌مسئولیت باشد و آن را به ترتیب تولد حواله کند، لزوما توجیه مناسبی محسوب نمی‌شود.

این مطالعه با بررسی ۵۰۰۰ فرد آمریکایی، ۴۵۰۰ فرد بریتانیانی و بیش از ۱۰ هزار فرد آلمانی، دریافت که بچه‌های اول در تست هوش نتایج بهتری کسب می‌کنند. همچنین محققان تاثیر ترتیب تولد این افراد را در ابعاد ویژگی‌های ۵ گانه اصلی شخصیت که قبلا مورد بحث قرار گرفت را بررسی کردند.

نتایج این مطالعه شواهد روانشناسی بسیار اندکی در تایید وجود نتایج مرتبط بین ترتیب تولد و شخصیت پیدا کرد.

اگر چه این مطالعه جامع، تاثیر ترتیب تولد بر شخصیت افراد را نفی نمی‌کند، اما برای اثبات قطعی نیاز به شواهد مستدل‌تر و تحقیقات روانشناسی بیشتر هست.

۲. شخصیت شما تقریبا در طول عمر شما ثابت باقی می‌ماند

آیا فکر می‌کنید که شخصیت شما در طول زمان تغییر می‌کند یا خصوصیات اساسی شما غیر قابل تغییر هستند؟ تحقیقات روانشناسی طولانی مدتی که بر روی شخصیت انجام گرفته، نشان می‌دهد که بخش‌های اصلی شخصیت هر فردی در تمام طول عمرش ثابت باقی می‌ماند. در واقع سه جنبه مختلف از شخصیت ما امکان تغییر دارند که شامل سطح اضطراب، میزان رفتار دوستانه و تمایل به تجربه چیزهای جدید هستند.

طبق ادعای دکتر پاول کوستا هیچ مدرک قابل استنادی در رابطه با این که شخصیت ما در طی زمان و با افزایش سنمان تغییر می‌کند، وجود ندارد. او می‌گوید:

«چیزی که در طول عمر ما دستخوش تغییر می‌شود، نقش‌هایی هستند که بر عهده می‌گیریم و مشکلاتی هستند که در آن بازه زمانی برای ما اهمیت بیشتری پیدا می‌کنند. شاید افراد اینگونه فرض کنند که با افزایش سن شخصیتشان، تغییر می‌کند اما در واقع این عادت‌ها، میزان انرژی و سلامتی، مسئولیت‌ها و شرایط آن‌هاست که تغییر می‌کند و نه شخصیت بنیادین آن‌ها.»

۳. بین ویژگی‌های شخصیتی و برخی از بیماری‌های خاص ارتباط وجود دارد

در گذشته چنین گمان می‌رفت که برخی از ویژگی‌های شخصیتی مختلف با برخی بیماری‌ها ارتباط داشته باشند. برای مثال پرخاشگری و خصومت را اغلب به وجود بیماری قلبی ارتباط می‌دادند. مشکل چنین نظریه‌هایی این بود که برخی مطالعات یک سری ارتباط پیدا می‌کرد و دیگر تحقیقات وجود چنین ارتباطی را رد می‌کرد.

اما اخیرا محققان با استفاده از یک سری روش‌های آماری به نام متاآنالیز برای پیدا کردن ارتباط بین شخصیت و بیماری استفاده کردند. نتایج این مطالعه چیز جالبی را کشف کرد که قبلا هرگز مورد توجه قرار نگرفته بود. نتایج این تحقیق ارتباط بین ویژگی‌های شخصیتی عصبی بودن و ۵ بیماری شامل؛ سردرد، آسم، آرتروز، زخم معده و بیماری‌های قلبی را کشف کرد.

نتایج یک مطالعه دیگر هم کشف کرد که کمرویی و خجالتی بودن احتمالا با کاهش طول عمر در رابطه باشد.

۴. آیا حیوانات هم دارای شخصیت‌های متمایز هستند

آیا حیوان خانگی مورد علاقه شما شخصیت خاص خود را دارد که او را منحصر به فرد می‌کند؟ محققان دریافته‌اند که تقریبا تمامی گونه‌های حیوانات (از عنکبوت‌ها گرفته تا پرندگان و فیل‌ها) شخصیت‌های خاص خود را دارند که شامل تمایلات، رفتارها و دم‌دمی‌مزاج بودن خاص آن‌هاست که در طول عمرشان بدون تغییر باقی می‌ماند.

اگر چه برخی منتقدین معتقدند که این کار به نوعی انتساب صفات انسانی به حیوانات است، اما محققان شخصیت شناسی حیوانات توانسته‌اند، الگوهای رفتاری پایداری را شناسایی کنند که به صورت تجربی قابل اندازه‌گیری و آزمایش است.

۵. تحقیقات روانشناسی فعلی نشان می‌دهد که پنج ویژگی شخصیتی اصلی وجود دارد

در گذشته یک بحث بین محققان وجود داشت و آن‌هم اینکه از نظر آمار و احتمال دقیقا چه تعداد شخصیت می‌تواند وجود داشته باشد؟ به عقیده یکی از محققان اولیه روانشناسی شخصیت به نام گوردون آلپورت ۴۰۰۰ ویژگی شخصیتی مختلف می‌تواند وجود داشته باشد و به عقیده یک محقق دیگر به نام ریموند کتل تنها ۱۶ ویژگی شخصیتی وجود دارد.

امروز بسیاری از محققان حوزه روانشناسی شخصیت و اساتید روانشناسی از نظریه پنج شخصیت اصلی حمایت می‌کنند. این نظریه ابعاد شخصیت یک انسان را متشکل از پنج عامل مختلف می‌داند:

۱. برونگرایی ۲. سازگاری / میزان موافق بودن ۳. وجدان ۴. عصبی بودن ۵. داشتن ذهنیت باز (گشودگی نسبت به تجربه موارد جدید در زندگی)

۶. شخصیت روانشناسی هر فرد بر ترجیحات و تمایلات شخصی او تاثیر می‌گذارد

اگر چه آگاهی از این مطلب که شخصیت هر فرد بر تمایلات فردی او تاثیر می‌گذارد، تعجب برانگیز نیست، اما اینکه چقدر می‌تواند تاثیر بگذارد جای تعجب دارد. شخصیت ما از انتخاب دوست گرفته تا سلیقه موسیقی و تقریبا بر هر تصمیمی که در طول زندگی روزمره می‌گیریم، تاثیر می‌گذارد.

برای مثال خیلی از افراد از این که قبل از تصمیم بر حمایت از یک نماینده خاص تمام جوانب قضیه را می‌سنجند، به خود افتخار می‌کنند، اما بنا به ادعای تحقیقات این شخصیت شماست که نقشی بسیار مهم در تعیین دیدگاه‌های سیاسی شما دارد.

نتایج یک مطالعه که توسط محققان دانشگاه تورنتو انجام شده، نشان داده است که افرادی که خود را محافظه کار می‌دانند، از نظر شخصیتی دارای فرمان‌برداری بالاتری هستند و از سوی دیگر افرادی که خود را لیبرال می‌دانند، همدلی بیشتری دارند.

محققان معتقدند که این نیازهای اساسی شخصیتی برای فرمان‌برداری یا همدل بودن، می‌تواند تاثیر زیادی در تمایلات سیاسی افراد داشته باشد.

۷. افراد با دقت بالایی می‌توانند شخصیت شما را بر اساس پروفایل اینستاگرام، فیس‌بوک و دیگر شبکه‌های مجازی مورد قضاوت و بررسی قرار دهند.

وقتی به صحبت از هویت در فضای مجازی می‌شود، همه ما اینگونه گمان می‌کنیم که مردم سعی می‌کنند ایده‌آل‌ترین حالت از زندگی روزانه خود را به نمایش بگذارند. ما در اغلب شبکه‌های مجازی، از میان تمامی عکس‌ها، بهترین عکس را انتخاب و بر روی پروفایلمان می‌گذاریم و چه بسا با نرم‌افزارهای ویرایش عکس آن را دستکاری می‌کنیم و اگر نوشته زیرش را دوست نداشته باشیم، تصحیح می‌کنیم. با تمامی این تفاسیر و در کمال تعجب یک مطالعه کشف کرده است که در واقع عکس پروفایل اینستاگرام / فیس‌بوک شما به خوبی می‌تواند نشان دهنده شخصیت واقعیتان باشد.

یک تحقیق از ۲۳۶ دانشجو درخواست کرد در تست شخصیت شناسی ۵ ویژگی اصلی شرکت کنند و سپس عکس پروفایل این داوطلبان را برای حدس زدن شخصیتشان به دیگر افراد شرکت کننده در آزمایش نشان داد. محققان در کمال تعجب دریافتند که گروهی که عکس پروفایل اینستاگرام / فیس‌بوک داوطلبان دیگر را تماشا کردند، توانسته بودند با دقت بالایی شخصیت افراد را ارزیابی کنند.

محقق ارشد این مطالعه می‌گوید:

«اینکه بتوان تنها از روی عکس افراد پی به شخصیت آن‌ها برد، به دو دلیل بر محبوبیت شبکه‌های اجتماعی می‌افزاید. اول اینکه به صاحب عکس این امکان را می‌دهد که توسط دیگران شناخته شود. دوم اینکه بینندگان عکس پروفایل دیگران، واقعا می‌توانند به اطلاعاتی که صرفا از روی عکس می‌شود دریافت کرد، اعتماد کنند.»

البته شاید بهتر باشد بر اساس ظاهر و قیافه کسی را قضاوت نکنیم چرا که عواقب مهلکی می‌تواند داشته باشد. در همین راستا مقاله «قضاوت و شناخت شخصیت افراد بر اساس قیافه و ظاهر: عبرت آموزی از آدولف هیتلر و دیگران» را مطالعه کنید.

۸. عوامل متعددی می‌توانند در ایجاد اختلالات شخصیتی نقش داشته باشند

حدود ۱۰ تا ۱۵٪ از افراد بالغ در آمریکا لااقل علائم وجود یک نوع اختلال شخصیت را دارند. محققان روانشناسی تعدادی از عوامل موثر در بروز اختلالات شخصیتی مختلف مانند اختلال وسواس اجباری و اختلال شخصیت مرزی را شناسایی کرده‌اند که شامل موارد زیر است:

ژنتیک

روابط با دوستان

حساس بودن بیش از حد

سوء‌استفاده کلامی

ضربه روحی دوران کودکی

۹. وجود صفات غالب بسیار نادر هستند

ویژگی‌های غالب (کاردینال) طبق تعریف روانشناس گوردون آلپورت آن دسته از صفات بارزی را می‌گویند که در تمام طول عمر یک شخص به شکل غالب خود را نشان می‌دهد و باعث می‌شود تا دیگران آن فرد را در اغلب موارد با آن ویژگی بشناسند. با این حال چنین ویژگی‌هایی نادر محسوب می‌شوند. افرادی که چنین ویژگی‌هایی دارند توسط دیگران به جای اسم خودشان، با نامی که بیان کننده آن ویژگی باشد، شناخته می‌شوند. اسامی از قبیل خودشیفته، عصبی، مرموز و …

شخصیت اغلب افراد ترکیبی از صفات اصلی و ثانویه است. صفات اصلی آن‌هایی هستند که پایه و بنیان شخصیت را تشکیل می‌دهند و صفات ثانویه بیشتر مرتبط با ترجیحات، نگرش‌ها و رفتارهای وابسته به موقعیت یک فرد است.

۱۰ حیوان خانگی شما ممکن است اطلاعات مربوط به شخصیت شما را فاش کند

آیا بیشتر به سگ علاقه دارید یا گربه؟ سوال مسخره‌ای به نظر می‌آید؟ نتایج یک مطالعه نشان می‌دهد که پاسخ شما به این سوال ممکن است، اطلاعات مهمی را در مورد شخصیتتان فاش کند.

در مطالعه روانشناسی با بیش از ۴۵۰۰ شرکت کننده، محققان این سوال را از داوطلبان پرسیدند. در ادامه این افراد تست شخصیت ۵ گانه را نیز انجام دادند تا میزان برون‌گرایی، با وجدان بودن، گشودگی، عصبی بودن، سازگاری را مورد سنجش قرار دهند.

نتایج مطالعه نشان داد که افرادی که خود را دوستدار سگ می‌دانستند، بیشتر برون‌گرا بوده و اشتیاق بیشتری برای خشنود کردن دیگران دارند و در مقابل افرادی که علاقمند به گربه بودند، درون‌گراتر و کنجکاوتر هستند.

بنا به گفته محقق ارشد این مطالعه، این نتایج می‌تواند کاربردهای فراوانی در درمان توسط حیوانات خانگی داشته باشد و به افراد در انتخاب حیوان خانگی مناسب روحیه و شخصیت آن‌ها کمک کند.

منابع: سایکالیجی تودی، وری ول مایند